Almanya’da 23 Şubat 2025 seçimlerinden birinci çıkan CDU/CSU ile SPD arasında koalisyon görüşmeleri başladı. Partiler arasında prensipte anlaşmaya varılırken, 11 sayfadan oluşan koalisyon anlaşması da kamuoyu ile paylaşıldı.
Ekonomi, çalışma, göç gibi konular üzerinde önemli kararlar sonuca bağlanırken, birçok önemli projenin hayata geçirilmesi için de anlaşma sağlandı. Koalisyon hükümetinin Paskalya dönemine kadar kurulması ve görevine başlaması bekleniyor. Anlaşma belgesinde yer alan konulara başlıklar halinde yakından bir bakalım.
Finansman
Koalisyon konusunda paylaşılan mutabakat metnine göre Anayasa’daki borç freni kapsamında savunma harcamaları için GSYH’nin yüzde 1’i ayrılacak. Savunma harcamalarında bu oranı aşan tutarlar, borç freni dahilinde olmayacak.
- Borç freni, eyaletlere yıllık GSYH’nin %0,35’i kadar yeni borçlanma hakkı tanıyacak şekilde düzenlenecek.
- Bundeswehr’in (Alman Silahlı Kuvvetleri) özel fonları hızla tahsis edilecektir. CDU/CSU ve SPD, yeni hükümetin ilk altı ayında, askeri tedarik ve planlama sürecini hızlandırmak için bir yasa çıkaracak ve Almanya’nın savunma kapasitesini hızla artıracak bir öncelikli alımlar listesi oluşturacak.
- Borç freninin modernizasyonu için bir uzman komisyon kurulacaktır. Bu komisyon, Almanya’nın uzun vadeli yatırımlarını sürdürebilmesini sağlayacak bir reform önerisi sunacaktır. Hedef, bu süreci 2025 sonunda tamamlamaktır.
- 500 milyar euroluk bir Federal-Almanya Belediyeler Altyapı Fonu oluşturulacak ve bu fon 10 yıl süreyle kullanılacak. Bu fon, sivil koruma, ulaşım altyapısı, hastane yatırımları, enerji altyapısı, eğitim, araştırma ve dijitalleşme gibi alanlara yatırımları kapsayacaktır. Bu tutarın 100 milyar eurosu eyaletler ve belediyelere tahsis edilecektir.
- Federal hükümet, eyaletler ve belediyeler arasında bir “Gelecek Paktı” oluşturulacak, bu paktla finansal yönetim iyileştirilecek ve harcamalar daha etkin hale getirilecek.
Ekonomi
- Elektrik maliyetlerinde ilk etapta en az 5 cent/kWh’lik bir indirim sağlamak için elektrik vergisi Avrupa’daki asgari seviyeye indirilecek ve elektrik iletim ağı ücretleri yarıya düşürülecek. Son olarak ana amaç şebeke ücretlerini kalıcı olarak sınırlandırmak olacak.
- 2030 yılına kadar 20 GW’a kadar doğalgaz santrali inşası teşvik edilecek. Bu santrallerin çoğunluğu mevcut santral sahalarında kurulacak. Yenilenebilir enerji kaynakları kullanılmaya devam edecek. Güneş ve rüzgar enerjisinin yanı sıra biyokütle, hidroelektrik, jeotermal enerji ve depolama kapasitelerinin genişletilmesi teşvik edilecek.
- İklim nötr çelik üretimi için kotalar, yeşil gaz kotaları ve ihale şartnamelerinde iklim dostu ürünlerin tercih edilmesi gibi piyasa odaklı enstrümanlarla sürdürülebilir endüstri teşvik edilecek.
- Gelir vergisinde reform yapılarak orta sınıfın rahatlamasına olanak tanınacak. İşe gidip gelenler için mesafe tazminatı (Pendlerpauschale) artırılacak.
- Şirketler vergisi reformu başlatılacak.
- Kamu garantileri (örneğin KfW Bankası) ve özel sermaye iş birliğiyle yatırım fonları kurulacak.
- Girişim sermayesi, konut inşaatı ve enerji altyapısı için özel yatırım fonları oluşturulacak.
- Restoran ve lokantalarda yiyecekler için KDV kalıcı olarak %7’ye indirilecek.
- Tarım dizel yakıtı sübvansiyonları yeniden uygulamaya alınacak.
Bürokrasi
- Gereksiz raporlama, dokümantasyon ve istatistik yükümlülükleri kaldırılacak.
- Şirketler için yasal zorunluluklar önemli ölçüde azaltılacak.
- Norm Denetim Kurulu’nun (Normenkontrollrat) önerisi doğrultusunda, önümüzdeki dört yıl içinde şirketlerin bürokrasi maliyetleri %25 azaltılacak.
Dijitalleşme
- Almanya için güçlü bir araştırma, inovasyon, teknoloji ve girişimcilik programı başlatılacak ve bir “Yüksek Teknoloji Ajandası” oluşturulacak.
- Nükleer füzyon araştırmaları güçlendirilecek ve dünyanın ilk füzyon reaktörünün Almanya’da inşa edilmesi amaçlanacak.
- Yapay zeka ve dijitalleşmeye yönelik Ar-Ge fonlarında artış yapılacak.
- E-devlet hizmetleri yaygınlaştırılacak ve veri tabanları birbirine entegre olacak. Böylece idari süreçler otomatikleştirilecek.
- Dijital bir vatandaş hesabı oluşturulacak.
Çalışma
- Devlet yardımlarını kötüye kullananlara yönelik yaptırımlar sertleştirilecek.
- Çalışabilecek durumda olup da makul iş tekliflerini tekrar tekrar reddedenler için yardımlar tamamen kesilecek.
- Kaçak işçilik ve yasa dışı istihdam ile mücadele eden denetim birimleri (Finanzkontrolle Schwarzarbeit) daha da güçlendirilecek.
- Kira yardımı (Wohngeld) ve çocuk yardımları (Kinderzuschlag) birleştirilerek daha etkin hale getirilecek. Sosyal yardımlar konusunda düzenleme yapılacak.
- Asgari ücretin belirlenmesi, toplu iş sözleşmelerindeki ücret gelişimi ve tam zamanlı çalışanların brüt medyan ücretinin %60’ına ulaşma hedefiyle uyumlu olacak.
- Bu süreçte, 2026 yılına kadar asgari ücret 15 euroya yükseltilecek.
- Ulusal bir Toplu İş Sözleşmesi Yasası çıkarılacak.
- Toplu iş sözleşmelerine dayalı olarak belirlenen çalışma süresinin üzerinde yapılan fazla mesailer için vergi muafiyeti sağlanacak. Ancak bu kural en az 34 saat çalışan ve toplu iş sözleşmesine tabi çalışanlar için geçerli olacak.
- Kısmi zamanlı çalışanların çalışma sürelerini yükseltmeyi teşvik eden prim sistemi oluşturulacak. İşverenler de çalışanların çalışma saatlerini yükseltmeleri karşılığında prim öderse, vergi avantajı sağlayacak.
- Avrupa Birliği’nin Çalışma Süresi Direktifi doğrultusunda, günlük değil haftalık maksimum çalışma süresi belirleme esnekliği getirilecek.
- Hiçbir çalışan zorla fazla mesai yapmaya mecbur bırakılmayacak.
- Mevcut emekli maaşı seviyesi korunacak.
- İşveren destekli emeklilik sistemi güçlendirilecek ve bireysel emeklilik sistemi reforme edilecek.
- 45 yıl boyunca prim ödeyenler için kesintisiz emekliliğe (abschlagsfreie Rente) devam edilecek.
- Zorunlu emeklilik yaşını artırmak yerine, daha esnek bir emeklilik geçiş modeli yürürlüğe alınacak.
- “Aktif Emeklilik” modeli ile belirli bir yaşa gelen ve çalışmaya devam etmek isteyen bireyler için vergi avantajları sağlanacak. Bu çerçevede, emeklilik yaşına gelmiş ve çalışmaya devam eden bireyler için aylık 2.000 euroya kadar olan gelir vergiden muaf olacak. Ayrıca, dul ve yetim aylıklarında ek gelir limitleri esnek olacak. Kendi işini yapanlar daha iyi bir emeklilik sistemine entegre edilecek.
- Zorunlu bir emeklilik sigortası getirilecek ve yeni serbest çalışanların büyük çoğunluğu bu sisteme dahil edilecek. Ancak, serbest çalışanlar için alternatif güvenilir emeklilik planları da oluşturulacak. Annelerin emekliliği (Mütterrente) tam anlamıyla eşitlenecek. Tüm anneler, çocuklarının doğum yılına bakılmaksızın, her çocuk için 3 emeklilik puanı alacak. Böylece, tüm annelere eşit şekilde emeklilik hakkı tanınacak.
- “Erken Başlangıç Emekliliği” (Frühstartrente) konsepti de koalisyon müzakerelerine dahil edilecek.
- Ailelerin çocuk bakımı, ev işleri ve yaşlı bakımı gibi günlük sorumluluklarını dengelemelerine yardımcı olmak için bir “Aile Bütçesi” sistemi oluşturulacak. Bu sistem ile kaçak işçiliğin azaltılması amaçlanıyor.
Göç
- “Sınırlandırma” kavramı yeniden Göç Yasasına dahil edilecek ve göç sadece yönetilmeyecek aynı zamanda sınırlandırılacak.
- Avrupa’daki diğer ülkelerle iş birliği içinde, sığınma başvurularına rağmen geri gönderme işlemleri gerçekleştirilecek.
- Daha fazla entegrasyon yatırımı yapılacak ve kurslar devam edecek. Entegrasyon Anlaşması yapılacak. Bu anlaşma ile hem haklar hem yükümlülükler tanımlanacak.
- Dil gelişimi için kreşlerde “Dil Anaokulları” programı başlatılacak.
- Okullardaki “Başlangıç Fırsatları Programı” devam ettirilecek.
- Nitelikli göçmen iş gücüne daha fazla kapı açılacak. Başvuru ve mesleki yeterlilik tanıma süreçleri dijitalleştirilecek.
- Yeni bir “Dijital Nitelikli Göçmenlik Ajansı” kurulacak.
- Hükümetin yürüttüğü gönüllü kabul programları sona erdirilecek ve yeni program oluşturulmayacak.
- İkincil koruma statüsünde yer alan kişilerin aile birleşimi hakkı geçici olarak askıya alınacak.
- Yeni Avrupa sığınma politikaları (GEAS) 2025 yılı içinde ulusal hukuka entegre olacak.
- Sınır dışı edilmeden önce zorunlu avukat ataması uygulaması son bulacak.
- Hapisten çıkan tehlikeli suçlular ve kamuyu tehdit eden kişiler için “Çıkış Tutuklaması” seçeneği oluşturulacak.
- Geri gönderme merkezlerindeki kapasite artırılacak.
- Suç işleyen sığınmacıların koruma statülerinin iptali için yasal düzenlemeler yapılacak.
- Sığınma hukuku kapsamında “Devletin Araştırma Yükümlülüğü” ilkesi yerine “Kanıt Sunma Yükümlülüğü” ilkesi gelecek.
- Göçmenler için nakit para yerine kullanılacak ödeme kartı sistemi zorunlu olacak.
- Göç veren ülkelerle etkili iş birlikleri yapılacak.
- Afganistan ve Suriye’ye sınır dışı işlemleri başlatılacak.
- Güvenli ülke statüsü verilen ülkelerin sayısı artırılacak.
- Vatandaşlık yasası reformuna bağlı kalınacak. Ancak bir kişi terörü destekliyorsa, antisemitik eylemlerde bulunuyorsa veya demokratik düzeni yıkmayı savunuyorsa ve aynı zamanda çifte vatandaşlık taşıyorsa, Alman vatandaşlığının iptal edilip edilemeyeceği incelenecek.
- Batı Balkan ülkelerinden Almanya’ya düzenli göç kotası yıllık 25.000 kişi ile sınırlandırılacak.
Diğer konular
- Konut herkes için erişilebilir, uygun fiyatlı ve çevre dostu hale getirilecek. Bu kapsamda teşvikler ele alınacak.
- Konut inşası için bürokratik standartlar basitleştirilecek. Örneğin binalar için “E Tipi Bina” standardı uygulamaya konulacak.
- Kiracılar için yüksek kira artışına karşı koruma önlemi alınacak.
- Kira sınırlandırma yasası 2 yıl süre ile uzatılacak.
- Sosyal konut projeleri artırılarak piyasa istikrara kavuşacak.
- Deutschlandticket uygulamasının sürmesi sağlanacak.
- Polonya ve Çek Cumhuriyeti arasındaki ulaşım altyapısı genişletilecek.
- Gençlerin istihdamı için meslek okulları ile Federal İş Ajansı iş birliği geliştirilecek.
- Gençlik iş merkezleri daha da güçlendirilecek.
- Şiddetten Koruma Yasası ile kadına yönelik şiddet konusunda önlem alınacak.
- Eşit işe eşit ücret konusunda yasal adımlar atılacak.
- Eyaletler ve belediyeler ile birlikte yaşlı bakımı konusunda devlet desteği artırılacak.
- Dezenformasyonla mücadele konusunda Avrupa Birliği’nin Dijital Hizmetler Yasası’nın tam olarak uygulanması sağlanacak.
- Seçim sistemi gözden geçirilecek ve reform ihtiyacı olup olmadığı değerlendirilecek.
Tüm bu konular üzerinde temel bir mutabakat sağlandı. Ancak nihai sonuç koalisyon görüşmelerinin sonunda belli olacak. Yeni hükümet CDU/CSU ve SPD arasındaki anlaşma ile sağlanabilirse, koalisyon hükümetin Paskalya dönemine kadar kurulması aşamasına geçilecek. Şu anda yeni Bundestag 25 Mart’ta toplanacak. Hükümetin kurulması ve şansölyenin belli olması ile birlikte Almanya’da yeni bir dönemin kapısı aralanacak. Böylece bir önceki koalisyon da fiili olarak son bulacak.
