Almanya, Türk döneri ile ilk olarak Türkiye’den gelen misafir işçiler sayesinde tanıştı. 1972 yılında işçi olarak Almanya’ya gelen Kadir Nurman tarafından sunulan döner, bugün Almanya’nın fast food yemek sektörü içerisinde ciddi bir büyüklüğe sahip.
Pandemi öncesi yapılan bir araştırmaya göre Almanya’da 16 bin civarında döner kebapçısı var. 1000’den fazla restoranıyla Berlin, döner kebabın başkenti durumunda. O kadar ki, döner artık Almanya’nın vazgeçilmez lezzetlerinden birisi haline geldi.
Hal böyle olunca dönerin anavatanı olan Türkiye’deki Türk döneriyle karşılaştırmasını yapmak gerekiyor. O zaman akıllardaki soru şu: Türk Döneri mi Alman Döneri mi?
Döner ilk olarak hangi ülkede üretildi?
Türk döneri mi Alman döneri mi diye sormadan önce dönerin tarihine bir bakalım. Dönerin tarihi 17. Yüzyıla kadar gitmektedir. Yatay olarak şişe yatırılan bir kebap olan cağ kebabının dikey olarak şişe geçirilmesi ile dönerin keşfedildiği bilinmektedir.
İlk olarak 1850’li yıllarda Bursa’da İskender Efendi tarafından denenen ve şehirde oldukça popülerleşen dönerin, diğer bir rivayete göre Kastamonulu Hamdi Bey tarafından 1830’lu yıllarda dikey döneri keşfettiği yönündedir.
Bugün dünyada birçok yemek kültürüne esin kaynağı olan döner, sadece Almanya değil tüm dünyanın bildiği bir lezzet olarak anılmaktadır.
Türk döneri ve Alman döneri farkı
Türk döneri mi yoksa Alman döneri mi diye sormadan önce iki döner arasındaki farka bir bakmak gerekiyor.
Alman döneri
Türk döneri
- Almanya’da döner eti birçok bölgede endüstriyel bir anlayışla üretilen tesislerden restoranlara ulaşılıyor, burada “yaprak döner” bulmak hayli zor, bunun yerine etin içerisinde kıyma hamuru katkı maddesi konuyor.
- En büyük farkı içerisinde daha fazla katkı maddesinin olması, döner içerisinde ete ilave olarak sunumunda marul, salatalık, soğan ve kırmızı lahana gibi salata malzemeleri eşlik etmesi.
- Ayrıca tercihe göre şekillenen soslarla (cacık sosu, sarımsaklı sos, acılı sos, vb.) servis edilmesi.
- İlk dönemlerde sadece dana etiyle sunulsa da günümüzde tavuk, hindi ve kuzu etiyle sunumu da yapılmaktadır.
- Ekmek arası ve durum olarak sunulmaktadır, “pilav üstü” seçeneği yoktur.
- Döner kuzu ve dana etinin yaprak haline getirilmesiyle birlikte, döner sisine geçirilir ve 2 güne kadar marine edilir – içerisinde et haricinde çok az katkı madde vardır.
- Etin içerisinde kuzu eti oranı Almanya’ya göre daha yüksektir, ayrıca kuyruk yağı da dönerde kullanılır
- Genel olarak dana, kuzu ve tavuk etinden yapılan dönerler en popüler olanları. Ayrıca her bölgeye özgü (Ankara Aspava, İskenderun Soslu Döneri, Bursa İskender Kebap, vb.) döner lezzetlerinden bahsetmek mümkün.
- Türk döneri daha çok her restoranın kendine özgü tarifleriyle restoran özelinde üretiliyor. Endüstriyel olarak üretimi Almanya’da ki kadar olmasa da belirli bir oranda üretimi bulunuyor.
Hangi döner daha lezzetli?
Her iki dönerin çıkış noktası aynı olsa da bölgesel ve kültürel farklılıklar her iki dönerin konumları itibariyle belli bir lezzete ve popülerliğe sahip olduğunu gösteriyor. Türk döneri mi Alman döneri mi sorusuna cevap olarak iki döner çeşidini tattıysanız kararı size bırakıyoruz.
Şunu da unutmayın, Alman mutfağı ve sokak lezzetleri sadece Alman dönerinden ibaret değil. Alman brezeli yanında Bratwurst ya da Currywurst gibi birçok Alman sosisi de sokak lezzetlerinde önemli bir paya sahip.
Bizim görüşümüz de şu: Almanya’da büyüyenler Alman dönerini, Türkiye’de büyüyenler Türk dönerini seviyor. Son olarak aşağıdaki videoyu izlemekte fayda var.
Almanya’ya ilk kez 2014 yılında, Uluslararası Kültür ve Yönetim alanında yüksek lisans eğitimi almak için geldim. Burada edindiğim dostluklar, bu bambaşka kültüre kendimi ait hissettirdi; eşim Evrim ve oğlum Leo ile kurduğum ailem ise, Almanya’ya “ev” dememi sağladı.
Türkiye’den buraya gelen kimse kendini evinden uzak hissetmesin diye kurduğumuz “Turkish Expats” Facebook gruplarımızı, şimdi Vasistdas aracılığıyla ulusal boyuta taşıyoruz.
Almanya’ya adapte olabilmek, biraz da kendi kültürümüzü yaşatabilmekten ve anadilimizde kendimizi ifade edebilmekten geçiyor. Ben de bu süreçte Vasistdas’ta içerik üretiyor ve blog yazıları yazıyorum, deneyimlerimi paylaşıp faydalı olmayı hedefliyorum.
Selam, peki Almanya’da Türkiye’deki dönerden nerede bulabiliriz? Berlin’e yeni taşındım da 🙂
Selam Kenan, Berlin’de Hisar Restaurant’ı deneyebilirsin, yolun düşerse de Köln’de Yaprak Döner’e uğramayı unutma (Adresi: Weidengasse 35, 50668 Köln)
Bu arada Almanya’ya hoşgeldin 🙂