Almanya’da karnaval geleneği ve kutlanan şehirler

Almanya’da karnaval geleneği, çok eskiye dayanan ve ülke tarihinde önemli bir yere sahip olan etkinlikler olarak ön plana çıkıyor. Karnaval ya da faşing, özellikle Ren bölgesinde olmak üzere Almanya’nın katolik kesimlerinde kutlanan bir gelenektir. Renkli görüntüler, kahkahası bol vakitler geçirmek istiyorsanız, bu konuda Almanya’da mutlaka karnavallara katılım göstermelisiniz. 

Eğer karnavallara büyük bir ilgi duyuyorsanız, Alman Karnavalı: Renkleriyle ve şenlikleriyle öne çıkan bir gelenek yazımızı da okumanızı öneriyoruz.

Almanya’da karnaval geleneğinin tarihçesi

Madem Almanya’daki karnavallara ilişkin bir girizgah yaptık, karnaval geleneğinin geçmişine gitmeden olmaz. Birazcık genel kültür, biraz da eğlenceli bilgiler eşliğinde bu geleneği sizinle paylaşmak istiyoruz. 

Karnavalın kökenine gittiğimizde 5 bin sene önce Mezopotamya’ya doğru yol almamız gerekiyor. Orta Çağ’da 12. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar, 6 Ocak civarında soyluların festivalleri kutlanıyordu ve bu sırada kilise ritüellerinin bir parodisi gerçekleştiriliyordu.

Karnaval kelimesi, 17. yüzyıldan bu yana söyleniyor. Aslında karnaval, Latince “carne vale” yani “et-veda” sözcüklerinden oluşuyor. 

Almanya’da karnaval geleneğine baktığımızda kökeni pagan dinlerine dayanıyor. Pagan dinleri, Hristiyanlığın gelişmesinden çok daha önce var olurken kökeni Romalılara dayanıyor. Almanya, Hristiyanlaştırıldığında, halk tarafından kabul gören gelenekler de kilise tarafından onay gördü ve böylece günümüzün karnavallarının temelleri atıldı.

Almanya’da karnaval, bulunduğunu şehre göre “Karneval” ya da “Fasching” olarak adlandırılabilir ve “Beşinci Mevsim” olarak geçer. Bu geleneğe göre, 40 gün boyunca oruç tutuluyor. Bu oruç sürecine geçilmeden önce de karnaval yapılarak, kutlamalar gerçekleştiriliyor.

Genellikle Karneval; orta ve kuzey Almanya’da (Mainz hariç) kullanılırken, Fasching ise güney Almanya’da kullanılıyor. Fastenacht ise Baden-Württemberg’de kullanılıyor.Karnaval boyunca geçit törenleri, sarhoşluk ve şeker toplama gibi gelenekler devam etse de birçok insan oruç tutma geleneğine günümüzde devam etmiyor. 

Bu noktada söylemeden geçmek istemedik. Almanya’da kutlanan karnavallarda çeşitli kostümler giyiliyor ve bunun aslında bir anlamı var. Kılık değiştirilmesi ve kostüm giyilmesi eşitlik ilkesinin bir gereği. Almanya’da o gün herkes aynı konumda bulunuyor.

Bu tür karnavallarda iktidar yapıları ortadan kaldırılıyor ve köle ile hükümdar aynı çizgiye geliyor, yani eşitleniyor. Bu sebeple Orta Çağ’da genellikle bir çocuk psikopos seçilirken, bu psikopos da rahip kıyafeti giyerek, yetişkinlere Levililer kitabını (Tanah ve Eski Ahit’in ilk beş kitabını teşkil eden Tevrat’ın üçüncü kitabı) okuyordu. 

Almanya’da karnaval ne zaman?

Almanya’da Karnaval 11 Kasım saat 11:11’de başlıyor ve Küllü Çarşamba (Aschermittwoch) öncesi günü 23:59’da sona eriyor. Küllü Çarşamba her yıl farklı bir tarihe denk düşerken, Almanya’da karnaval sezonu mutlaka 11.11’de başlıyor.

2024 yılına baktığımızda Çılgın Günler 8-14 Şubat arasında olacak. Weiberfastnacht (Şişman Perşembe) 8 Şubat 2024, Rosenmontagszug (Gül Pazartesi Geçit Töreni) ise 12 Şubat 2024 tarihinde gerçekleştirilecek. 

Almanya’da her şehir, Köln gibi karnavalın başlangıcını kutlamıyor. 11 Kasım’ın açılışından sonra, Küllü Çarşamba’dan 6 gün öncesine kadar başka hiçbir şey olmamış gibi olabilir ancak bu büyük partiler arasında, karnavalı kutlayan tüm yerlerde yüzlerce küçük ve daha geleneksel etkinlikler yapılıyor. 

Almanya’da karnaval tatil midir?

Almanya’da karnaval, resmi tatil olarak görülmüyor. Ancak tatiller eyaletlere göre farklılık gösteriyor. Köln, Düsseldorf, Aachen, Mainz ve Baden’de karnaval günlerinin resmi tatil olduğu düşünülebilir. Ancak tabii ki hukuki olarak tatil değil. Yalnızca işverenler ya çalışanlarına tüm gün izin veriyor ya da öğle saatlerinden itibaren işletmeyi kapatarak tatile başlıyor. 

Almanya karnavalı için en önemli tarihler

11 Kasım

Bahsettiğimiz gibi, Almanya’da karnaval sezonu resmi olarak 11 Kasım’da sabah 11’i tam olarak 11 dakika gece başlıyor. Bundan sonra Küllü Çarşamba’ya kadar görülebilecek nispeten küçük Karnaval kutlamaları gerçekleştiriliyor.

Şişman Perşembe (Weiberfastnacht)

Almanya’da karnaval boyunca bir sonraki kutlama Küllü Çarşamba’dan 6 gün önceki gün olan Şişman Perşembe (Fat Thursday) günü başlıyor. Bu gün Katoliklerin Paskalya bayramına kadar gerçekleştirecekleri perhizden önceki son gün olarak biliniyor.

Bu günden sonra dindar olan kesimler, paskalya bayramına kadar yediğine içtiğine daha fazla dikkat etmeye başlıyor. Bu yüzden Şişman Perşembe bol bol yemek yeme günü olarak biliniyor.

Almanya’da Kadınlar Karnavalı anlamına gelen Weiberfastnacht, Şişman Perşembe gününde saat 11.11’de başlıyor. Genellikle kadınların bir günlüğüne belediyeyi ele geçirmelerine ve orada çalışan erkeklerin öpücük karşılığında kravatlarını kesmelerine izin veriliyor.

Bu kutlama aynı zamanda sokak karnavalının da başlangıcı sayılıyor. Kadınlar gün boyunca erkeklerin kravatlarını kesmeye devam ediyor ve uyarı yapmadan erkekleri öpmeleri de yaygın bir etkinlik olarak görülüyor.

Almanya’da karnaval hafta sonu

Almanya’da karnaval hafta sonuna değinecek olursak. Havalar soğuk malum, bu nedenle sabah erken saatlerde içilen bir içecek olan Fruhschoppen’ı, geleneksel Alman içeceği olan Gluhwein’ı ya da soğuk bir Alman birasını içmek kaçınılmaz. Karnı aç olanlar için ise Alman simidi brezel güzel bir tercih olabilir. Bu hafta sonu partilere ve daha resmi balolara yabancı değil.

Küllü Çarşamba’dan önceki Cuma, Cumartesi ve Pazar günleri daha küçük kutlamalar yapılmaya devam ediliyor.

Güllü Pazartesi (Rosenmontag)

Güllü Pazartesi anlamına gelen Rosenmontag, birçok insanın için karnaval sezonun artık bittiği gün olarak kabul edilebilir. Eğlencenin doruğa çıktığı geçit törenleri yapılıyor. Köln ve Düsseldorf gibi büyük şehirde Güllü Pazartesi gününde geçit törenleri olur.

Bu geçit törenlerinde başta Almanya olmak üzere; dünyadaki birçok ünlü kişinin karikatürleri gösteriliyor ve bu kişilerle alay ediliyor.

Almanya’dan, ABD’den hatta Türkiye’den bile en tanınan ve yetkin siyasetçilerin büyük kuklaları geçit töreninde gösteriliyor. Bu sırada geçiş yapan farklı bir aracın canlı müziği de açılıyor. Kenarda geçit törenini izleyen insanlara da şeker ve ufak hediyeler dağıtılıyor.

Tövbe Salısı (Veilchendienstag)

Tövbe Salısı (Veilchendienstag), Almanya’da karnavalın son gününü temsil ediyor ve dolayısıyla diğerlerinden biraz daha sessiz geçiyor. Tövbe Salısı’nda gün sonunda gerçek boyutunda samandan yapılmış bir figür (Nubbel) yakılıyor. Nubbel, Karnaval sezonunda işlenen tüm günahları simgeliyor ve bir kez yakıldığında, tüm bu günahların affedildiğine inanılıyor.

Küllü Çarşamba (Aschermittwoch)

Küllü Çarşamba, Almanya’da karnaval sezonunun sonunu ve oruç tutmanın ilk gününü işaret ediyor. Dindar kişiler kiliseye gidiyor ve ve alnına bir kul hacı alıyor. Geleneksel bir balık yemeği, önümüzdeki sezon için daha sağlıklı yaşamın başlangıcı olarak görülüyor ve dindarlar Paskalya Pazarı’na kadar oruç tutmaya devam ediyor.

Almanya’da karnaval kutlaması yapılan şehirler

Karnaval boyunca Almanya’daysanız, mutlaka ama mutlaka katılmanızı öneriyoruz. Tabii hangi şehirlerde kutlamalar yapıldığını bilmiyor olabilirsiniz. Bu bölümde Almanya’da karnaval kutlaması yapılan şehirlere değiniyoruz. 

Köln Karnavalı

“Çılgın günler”, tüm Almanya’daki en büyük ve en eski (kaydedilmiş) karnaval olan Köln Karnavalı‘nı doğru bir şekilde tanımlıyor diyebiliriz. Kutlamalar esnasında, karnaval süresince barların kapanış saatleri askıya alınıyor ve sokaklarda eğlence artık tavan yapıyor. 

Köln’de yapılan karnavaldaki en büyük özellik, Güllü Pazartesi yürüyüşü ve binlerce insanın “Kolle Alaaf”, yani “Her şeyden önce Köln!” diyerek haykırması olabilir. Köln, eleştiri ve mizahı öyle iyi birleştiren bir şehir ki, buradaki karnavalı takip etmek sizi gerçekten emin olun derinden etkileyecek.

Kutlamalar Pazartesi günü saat 18.00’de Alter Markt’ta başlıyor. Üstelik bu kez Köln’de yepyeni bir rota izlenecek. 

Münih Karnavalı

Münih’te karnaval, Köln’e kıyasla daha küçük olsa da yine de katılanlar için çok eğlenceli geçiyor. Festivaller Marienplatz’da ve yakındaki Viktualienmarkt’ta, Pazar Karnavalı’nda “Daft Şövalyeleri” (die Damischen Ritter) büyük bir geçit töreni ile sona eriyor.

Görülmesi gereken diğer etkinlikler arasında Viktualienmarkt’ta Tövbe Salısı boyunca Pazar Kadınlarının Dansı (die Damischen Ritter) bulunuyor.

Bu gelenek, 1800’lerde başlayan ancak o zamandan beri Münih’teki karnavalı en önemli cazibe merkezlerinden biri haline getiren bir gelenek olarak öne çıkıyor.

Mainz Karnavalı

Mainz karnavalı, renkli, içkili şenliklere zeka ve mizah katıyor. Hiciv, edebi mizah ve politikacılarla alay etme performanslarıyla bilinen bu karnavalda ana etkinlikler; Altweiberfastnacht’tan Tövbe Salısı’na kadar süren ana karnaval haftasında gerçekleşiyor. Mainz, Avrupa’da türünün en büyüğü olan çocuk geçit töreniyle de adından çok söz ettiriyor.

Güllü Pazartesi ve gençlik maskesi geçit töreniyle, diğer karnavallardan ayrılan Mainz Karnavalı, önemli etkinliklere de imza atacak. 16 Şubat 2024 Cuma Meenzer Fassenacht, Yaşlı Kadınlar Partisi ve 18 Şubat 2024 Prinzengardeball ile THE BALL – Çılgınlar Gecesi kutlanacak.

Düsseldorf Karnavalı

Düsseldorf, Almanya’nın en popüler karnavallarından birine ev sahipliği yapmasıyla biliniyor. Köln ve Düsseldorf arasında her konuda olduğu gibi karnaval sırasında da muhteşem bir rekabet söz konusu. Karnavala katılım gösterenler, “Düsseldorf Helau” sloganları atarak, müzik, dans ve kahkahalarla sokaklara dökülüyor.

2024 Düsseldorf Güllü Pazartesi için rotaya ilişkin bilgiye ulaşabilmeniz için buraya tıklayabilirsiniz.

Aachen Karnavalı

Aachen karnavalının sloganı: Kalbinizde neşe ile eğlenin (Spass an der Freud)

Şarkılar, danslar, bol bol içmek ve şakalaşmak; Aachen karnavalının kalbini oluşturuyor. Tüm etkinlik ve eğlenceler öyle güzel bir atmosferde gerçekleşiyor ki büyülenmemeniz kesinlikle imkansız. 

Almanya karnavalına katılmadan önce dikkat etmeniz gerekenler

Karnavala katılmaya hazırsanız bazı bilgileri öğrenmenizi tavsiye ediyoruz. Örneğin karnavalda bazı kostümleri giymek, size yüklü miktarda cezaya neden olabilir. Resmi kıyafetlere tıpatıp benzeyen nitelikte kıyafetleri giyemezsiniz.

Örneğin Almanya’da bir polis memurunun üniformasının aynısını kostüm olarak giymek yasaktır. Bunun yanında aşırı sağcı semboller içeren kostümler de yasak ve suç teşkil eder. 

“Ben bu karnavalda bir kovboy olacağım ve silahımı belime takıp aksesuar olarak kullanacağım” diyenler yanılıyor. Çünkü Almanya’da her ne kadar karnavalda kurallar esnekse bile yine de silah taşımanın bedeli çok ağır olabilir.

Karnavalların bazıları kapalı bazıları açık mekanlarda gerçekleşiyor. Bu nedenle etkinliğin yapılacağı alanın kapalı ya da açık olup olmayacağına dikkat etmenizi tavsiye ediyoruz. Eğer kapalı bir mekansa havaların soğuk olduğunu düşünerek kalın kıyafetlerin üstüne kostüm giymeyi düşünmeyin.

İşin sonunda muhtemelen terden sırılsıklam kalmış bir şekilde, kırmızı yanaklarla kendinizi bir buz kovasının içine atma hayalleri kurarken bulabilirsiniz. Devasa çadırların içerisinde kutlanacaksa montunuzu orada bulunan vestiyerlere vermeyi tercih edebilirsiniz.

İçki kullanıyorsanız arabanızı evde bırakmanızı tavsiye ediyoruz. İşin sonunda ehliyetinize el konulmasını ya da başkasının hayatını tehlikeye atmanızı istemeyiz öyle değil mi? 

Değerli eşyalarınız konusunda bir uyarı yapmak iyi olabilir. Çok kalabalık olduğu için ve gönlünüzce eğlenmeyi istediğiniz için değerli eşyalarınızı yanınıza almamanızı tavsiye ediyoruz. Kostümler giyildiği için hırsızlık yapmayı düşünen fırsatçılar, bu kostümlerle kalabalıklar arasında dolanabilir. 

O nedenle değerli eşyanızı yanınıza alacaksanız bile mutlaka en yakınınızda bulundurmaya ve sık sık kontrol etmeye özen göstermenizi öneriyoruz. Bu noktada önerimiz şu olur, eğer kostümü kendiniz dikecekseniz, bir iç cep yaparak sorunu çözebilirsiniz.

Gizem

Almanya’ya ilk kez 2014 yılında, Uluslararası Kültür ve Yönetim alanında yüksek lisans eğitimi almak için geldim. Burada edindiğim dostluklar, bu bambaşka kültüre kendimi ait hissettirdi; eşim Evrim ve oğlum Leo ile kurduğum ailem ise, Almanya’ya “ev” dememi sağladı.

Türkiye’den buraya gelen kimse kendini evinden uzak hissetmesin diye kurduğumuz “Turkish Expats” Facebook gruplarımızı, şimdi Vasistdas aracılığıyla ulusal boyuta taşıyoruz.

Almanya’ya adapte olabilmek, biraz da kendi kültürümüzü yaşatabilmekten ve anadilimizde kendimizi ifade edebilmekten geçiyor. Ben de bu süreçte Vasistdas’ta içerik üretiyor ve blog yazıları yazıyorum, deneyimlerimi paylaşıp faydalı olmayı hedefliyorum.