Çifte vergilendirme önleme anlaşması

Çifte vergilendirme, vergiye tabi tutulan bir gelirin, birden fazla ülkede vergi konusu edilmesi anlamına gelir. Başka bir deyişle vergi yükümlülüğü altındaki gelir kaynaklarının hem kazancın elde edildiği devlet sınırları içinde hem de ikamet edilen ülkede vergilendirilmesi olarak da tanımlanabilir. Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması ise iki hükümet arasında vatandaşları mağdur etmemek adına, vergi faaliyetlerini belirleyen bir mevzuat olarak bilinir.

Çifte vergilendirme önleme anlaşması neyi amaçlar?

Çifte vergilendirmenin çıkış noktasını iki devletin tek bir kazanç üzerinden vergi talep etmesi olarak açıklamak mümkün. Bir yanda kendi ülke sınırları içinde var olan gelir kaynaklarını vergiye tabi tutmak isteyen bir devlet, diğer yanda ülkesinde yaşayan yabancı kişilerin kazançlarından vergi almak isteyen başka bir devlet. Sonucunda ortaya çıkan durum ise çifte vergilendirme sistemi.

Örnek verecek olursak, Almanya’da yaşayan bir Türk vatandaşının Türkiye’de sahip olduğu kira gelirlerini vergilendirme hakkı; öncelikle gayrimenkullerin bulunduğu ülkeye, yani Türkiye’ye aittir. Ancak kişinin başka bir ülkede yaşaması ve bağlı olduğu devletin tüm gelirleri vergilendirmek istemesi, çifte vergilendirme sorununu içinden çıkılmaz bir hale getirir.

Ülkeler arası imzalanan Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması ile ise bu durumun ortadan kaldırılması, ulusal refah düzeylerinin etkilenmemesi için rekabet eşitliğinin sağlanması amaçlanır. Devletlerin kendi aralarında imzaladığı anlaşmaların temelleri aşağıdaki üç ilkeye dayanır.

• İkamet ilkesi
• Kaynak ilkesi
• Uyrukluk ilkesi

Gelir unsunları

Her ülkenin farklı yönetmeliğe sahip olması nedeniyle dünya üzerinde büyük bir sorun teşkil eden vergilendirme sorununu çözmek için imzalanan bu anlaşma içerisinde yer alan gelir unsurları ise şu şekilde:

• Faiz gelirleri
• Ücret gelirleri
• Ticari kazançlar
• Emekli maaşları
• Temettü gelirleri
• Sanatçı ve sporcu gelirleri
• Gayri maddi hak bedelleri
• Sermaye değer artış kazançları
• Uluslararası taşımacılık kazançları
• Gayrimenkul varlıklardan elde edilen gelirler
• Serbest meslek faaliyetlerinden elde edilen gelirler
• Kamu çalışanlarının ücret gelirleri ve emekli maaşları
• Öğretmenler ve öğrencilerin elde ettikleri gelirler ve diğer gelirler

Çifte vergilendirmeyi, iki veya daha fazla devletin aynı mükellefi aynı konuda ve belirli dönemler içinde benzer vergilerle vergilendirmesi şeklinde tanımlayan OECD’nin çifte vergilendirme durumunun söz konusu olabilmesi için koştuğu şartları aşağıdaki gibi tanımlayabiliriz.

• Vergi türünün aynı olması
• Yükümlü kişinin aynı olması
• Vergi konusunun aynı olması
• Vergilendirme döneminin aynı olması
• Vergilendirme yetkisine sahip ülkelerin çokluğu

Çifte vergilendirme hangi durumlarda ortaya çıkar?

OECD’nin hazırladığı bu anlaşma içerisinde, hukuksal anlamda çifte vergilendirmenin üç durumda ortaya çıkabileceği belirtiyor.

• Kişinin ikametgâhının bulunduğu ülke dışında bir yerde gelir elde etmesi
• Bu kişinin her iki devlet tarafından tüm gelirinin vergilendirilmek istenmesi
• Bir ülkede sabit işyeri bulunan kişinin, diğer bir ülkede gelir elde etmesi

Son olarak, Almanya ve Türkiye arasındaki Çifte vergilendirme önleme anlaşması hakkında detaylı bilgiye ulaşmak için bu yazımıza göz atın.