Almanya’da otomatik bilgi paylaşımı ve değişimi

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’nün (OECD) zararlı vergi rekabetini önlemek ve vergi kaçakçılığına engel olmak amacıyla başlattığı, kısaca otomatik bilgi paylaşımı ya da otomatik bilgi değişimi diye bilinen Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesi ile tüm ülkelerin şeffaflık ilkesi temelinde buluşarak vergi kayıpların önüne geçilmesi hedefleniyor. Uluslararası vergi konusunda standart bir yapı oluşturmak için düzenlenen ve tüm banka ve finansal işlemlere ait bilgi paylaşımının söz konusu olduğu sözleşme, yaşadıkları ülke dışında ikamet eden kişi ve kurumları yakından ilgilendiriyor.

Otomatik bilgi paylaşımı ile devletler kendi aralarında her türlü gelir ve ticari kazancı gösteren dokümanı, mali hesaplara ilişkin belgeleri, banka hesap detaylarını vergi şeffaflığı kapsamında paylaşabiliyor. Örnek vermek gerekirse Almanya’da yaşayan bir Türk vatandaşının, Türkiye’deki banka hesabında bulunan para miktarını ve gelir giderlerini Alman hükümeti istediği taktirde görüntüleyebiliyor. Bu durum da yaşadığı ülke dışında geliri ve işi olan bireylerin, kazançlarını bulunduğu bölgenin resmi kurumlarıyla paylaşmaması ya da yanlış bilgi vermesi sonucunda maddi manevi zarara uğrayarak, cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalmasına sebep oluyor.

Otomatik bilgi paylaşımı ile ilgili son durum nedir?

Dünyadaki vergi kayıplarını engellemek amacıyla hazırlanan otomatik bilgi değişimi anlaşmasının tüm ülkeleri aynı düzeyde etkilemesi bekleniyor. 2021 yılına kadar Türkiye’deki Bakanlık tarafından yapılan açıklamalara göre finansal bilgilerin paylaşımı konusunda Almanya, Hollanda, Fransa, Avusturya ve Belçika istisna tutulmaktaydı.

Ancak, Türkiye’nin 2017’de onayladığı, ‘Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması’, Cumhurbaşkanlığı kararı (1 Haziran 2021 tarihli karar, 31498 sayılı Resmi Gazete’de 4025 Karar Numarası) ile yürürlüğe konuldu. Bunun sonucunda, Almanya’da yaşayan Türkiye kökenli kişilerin Türkiye’deki finansal bilgileri 1 Haziran 2021 itibariyle Almanya ile paylaşılmaya başlandı.

Almanya ve Türkiye arasındaki Otomatik bilgi paylaşımı anlaşmasına uygun olarak 2019 yılına ilişkin bilgilerin Almanya ile paylaşımına başlandı. 2020 ve 2021 yıllarına ilişkin bilgilerin ise sırasıyla Eylül 2021 ve Eylül 2022 tarihlerine kadar paylaşılması öngörülmektedir.

Otomatik bilgi değişimi nasıl işliyor?

Otomatik bilgi transferi, sözleşmeyi imzalayan tüm ülkelerin malumat paylaşımı yapmasını zorunlu kılıyor. Uygulama dahilinde banka ve sigorta şirketi gibi finansal kuruluşlar, yurt dışında yaşayan kişi ve kurumların mali hesaplarına ait tüm bilgileri ilgili makamlara iletiyor. Otomatik bilgi değişimini onaylayan ülkeler, herhangi bir mali bilgi istediği taktirde resmi makamlarda toplanan bu bilgilerin transferi gerçekleştiriliyor. Bakanlar kurulu ve gelir idaresi gibi kurumların denetiminde paylaşımı yapılan bilgi ve veriler sadece vergisel amaçlar doğrultusunda kullanılabiliyor.

Otomatik bilgi transferi ile neler paylaşılacak?

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın resmi sitesinde yer alan açıklamada (Ocak, 2018), otomatik bilgi paylaşımı uygulaması kapsamına sadece mevduat, birikim hesapları gibi mali kuruluşlarda bulunan finansal hesap bilgilerinin gireceği belirtilerek; ev, arsa, gayrimenkul gibi finansal nitelikte olmayan bilgilerin değişiminin söz konusu olmadığının altı çiziliyor. Finansal bilgilerin nasıl paylaşılacağı konusunda ise şunları söylenebilir: Hesap sahibinin adı soyadı, ikamet adresi, ikametgahının bulunduğu ülkedeki vergi kimlik numarası, hesabın yıl sonu bakiyesi ve yıl içinde faiz, temettü gibi elde ettiği gelirlerin tutarı değişime konu edilecek. Yıl içinde gerçekleşen hesap hareketleri ve vatandaşlık bilgisi gibi kişisel bilgiler paylaşılmayacak.

Kapsam dışı olan finansal hesaplar

Emeklilik ve emeklilik maaşı hesapları, emeklilik dışı tasarruf hesapları, belirli süreli hayat sigortası sözleşmeleri, miras olarak tutulan hesaplar, kredi kartına ilişkin açılan mevduat hesapları, halka açık olmayan şirket hisseleri, otomobil, kamyon gibi taşıtlar, gayrimenkuller otomatik bilgi paylaşımı kapsamının dışında kalıyor. Ancak şunu belirtmekte fayda var: Ev ya da iş yeri gibi gayrimenkullerden herhangi bir kira elde ediliyor ve bunun bilgisi banka gibi finansal kuruluşlarda tutuluyorsa, bu durum otomatik bilgi paylaşımı yönetmeliği içerisinde yer alıyor.

Dolayısıyla, Almanya’da gelir verginiz için Türkiye’deki ve diğer ülkelerdeki kira dahil tüm gelirlerinizi belirtmeniz gerekiyor. Ancak bu vergilerin bir ismini Çifte Vergiyi Önleme Anlaşması gereği Türkiye’de vereceksiniz.

Uygulamanın Almanya’daki Türkler’e etkisi

Toplamda 116 ülke ve vatandaşlarını kapsayan otomatik bilgi transferi uygulamasında, gelir bilgisini gizleyerek yurt dışında sosyal yardım alan kişiler en çok etkilenenler listesinin ilk sırasında. Özellikle Almanya gibi Türk nüfusunun yoğun olduğu Avrupa ülkelerinde, devlet desteği alan Türk vatandaşların yardımlarının kesilmesi, yapılan desteklerin geri alınması ve hatta gerçeğe aykırı beyanda bulunmak ve kamuyu zarara uğratmaktan cezai yaptırım uygulanması söz konusu.

Almanya’da devlet tarafından sosyal yardım alan kişilere, desteğe ihtiyaç olup olmadığının saptanması için herhangi bir ek gelirlerinin olup olmadığı soruluyor. Her ne kadar emeklilik maaşları kapsam dışı olsa da yine de kişinin doğru bilgi verdiğini araştırmak için otomatik bilgi paylaşımındaki veriler bu anlamda belirleyici bir özellik taşıyor. Bununla birlikte Türkiye’de gayrimenkulleri bulunan kişi ve kurumların bu varlıklarından elde ettikleri geliri Almanya’da beyan etmesi gerekiyor.

Türkiye’deki banka ve sigorta şirketleri gibi finans kuruluşlarının verdiği bilgileri Türk vergi daireleri Alman vergi dairelerine (Finanzamt) iletecek. Bu bilgiler doğrultusunda Alman vergi daireleri yurt dışında elde edilen gelirlerin, Almanya’daki vergi beyanına dahil edilmiş olup olmadığını kontrol ediyor olacaklar. Türkiye’deki bu gelirleri Almanya’da beyan etmemiş olanlar vergi kaçakçılığı suçlaması ile karşı karşıya kalıyor olacaklar.

Otomatik olarak paylaşılan bu bilgiler, ilk olarak 2019 ve sonrasındaki gelirleri, hesap bakiyelerini kapsıyor olsa da, Alman vergi daireleri bu bilgilerle, önceki yıllarda hesaplarda bulunan varlıklar ve kazançlar hakkında geriye yönelik tahminlerde bulunabiliyor olacak. Yani bundan 5 sene önce Türkiye’deki bir geliri belirtmediyseniz, Almanya’daki vergi dairesi bunu saptayabilecek.

Otomatik bilgi paylaşımı nasıl engellenir?

Otomatik bilgi paylaşımını engellemek şu an için mümkün görünmüyor. Türkiye’deki bilgilerin Almanya’daki vergi dairesine ulaşmasına kadar, kişilerin kendilerini Almanya’daki vergi dairesine ihbar ederek, cezadan muaf kalma ile ilgili olanakları netleştirmeleri gerekiyor.

Almanya’da kişiler kendilerini zamanında ve etkin bir şekilde ihbar ederlerse ceza verilmiyor. Böylece federal adlı sicile veya iyi hal belgesine de hiçbir negatif unsur işlenmemiş oluyor. Bu durum özellikle de “temiz bir sicil” gereken iş kollarında ve vatandaşlığa kabul sürecinde önem kazanıyor.

Otomatik bilgi paylaşımı: Daha fazla vergi yükümlülüğü

Ev ya da iş yerlerini kiraya vermiş kişilerin bu varlıklarından sağladıkları kazançlar Türkiye’de vergilendiriliyor. Fakat Türkiye ve Almanya arasındaki vergi anlaşmasına göre Almanya’nın bu tür kira gelirlerini vergilendirme hakkı bulunuyor. Bu durum da kira gelirleri nedeniyle Türkiye’de ödenen vergilerin Almanya’da tekrar ele alınması ihtimalini doğuruyor. Yani yurt dışında yaşayan ve gelirini şimdiye kadar ibraz etmeyen Türk vatandaşlarının otomatik bilgi paylaşımı ile daha fazla vergi yükümlüğüyle karşı karşıya kalması bekleniyor.

Almanya ve Türkiye arasında otomatik bilgi paylaşımının olması, birden daha fazla vergi ödeyeceğiniz anlamına gelmiyor. Örnek vermek gerekirse, Türkiye’de kira geliriniz varsa zaten bunun vergisini Çifte Vergiyi Önleme Anlaşması gereği Türkiye’de vereceksiniz. Bu konudaki detaylı yazımıza bir göz atın.